Psychodietetyka to dziedzina łącząca wiedzę medyczną dotyczącą diet i zdrowia z wiedzą psychologiczną. Dzięki takiemu multidyscyplinarnemu podejściu do problemu zachowań zdrowotnych różni specjaliści współpracując ze sobą są w stanie skuteczniej pomagać ludziom w zmianie stylu życia, która służy poprawie zdrowia, samopoczucia i wyglądu.
Psychodietetyczne podejście do zmiany sposobu odżywiania opiera się więc na ścisłej współpracy psychologów z dietetykami, doradcami żywieniowymi, lekarzami, fizjoterapeutami i innymi specjalistami zajmującymi się zdrowiem. W takim ujęciu praca z klientem polega nie tylko na sformułowaniu najlepszych zaleceń dotyczących diety, ale także na pomocy we wdrażaniu zaleconych zmian w życie. W psychodietetyce więc, nie tylko doradzamy osobom, jakich zmian dokonać, ale również odpowiadamy na pytanie, w jaki sposób to zrobić.
Holistyczne podejście do odżywiania i zdrowia – medyczny i psychologiczny punkt widzenia.
Ścisła współpraca specjalistów. Wymiana informacji między nimi i rozumienie problemów żywieniowych w sposób interdyscyplinarny.
Większa skuteczność pomocy – nie tylko formułowanie zaleceń, ale również wsparcie w ich realizacji.
Większość osób usiłujących schudnąć ma problemy z ograniczeniem ilości przyjmowanych pokarmów. Wśród tych zaś, którym się to udaje i chudną, po czasie 95% wraca do poziomu masy ciała sprzed odchudzania lub wyższej (na podstawie przeglądu badań Seligman, 2010)*.
Te fakty sugerują, że wiedza z zakresu odżywiania i dobre chęci w wielu przypadkach nie wystarczą, aby zmienić styl życia. Odżywianie to skomplikowany proces, który silnie zależy od czynników psychologicznych…
To, co jemy, uzależnione jest od kondycji psychicznej, przeżywanych emocji i stresu czy też od otaczającego nas środowiska. Przestajemy kontrolować się, kiedy jesteśmy zmęczeni, kiedy pojawiają się negatywne emocje, kiedy pokusa jest w zasięgu naszej ręki (Baumeister, 2000)*. Jedzenie jest wielką życiową przyjemnością. Wiemy, jak trudno jest oprzeć się ulubionej potrawie, jak trudno sięgnąć po tylko jedną kostkę czekolady.
Dla niektórych więc samo rozpoczęcie diety jest zadaniem nie do wykonania – decyzja o zdrowszym odżywianiu odkładana jest w nieskończoność i często wiąże się z unikaniem myśli na temat konieczności zmiany. Inni zaś od czasu do czasu przechodzą na dietę (czasem nawet co chwilę), ale nie są w stanie wytrwać w niej odpowiednio długo. Najczęściej po przerwaniu restrykcji dietetycznych występują okresy objadania się. Takie osoby bardzo często oscylują pomiędzy intensywnym odchudzaniem a ucztowaniem, co jest efektem załamania się samoregulacji.
Potocznie uważa się, że przyczyna takiego stanu rzeczy tkwi w „słabej woli” lub motywacji osób próbujących wytrwać na diecie. Jest to zapewne zbytnie uproszczenie, lecz prawdą jest, że sprawowanie kontroli nad sposobem odżywiania zależy od szeregu czynników psychologicznych. Praca nad mechanizmami odpowiedzialnymi za skuteczną i trwałą zmianę zachowań żywieniowych okazuje się więc kluczem do sukcesu u osób odchudzających się i borykających się z różnymi problemami żywieniowozależnymi.
Psychodietetyka to aktualnie dziedzina wiedzy poszerzająca kompetencję różnych specjalistów pracujących w swoim zawodzie. Można więc mówić raczej o posiadaniu specjalizacji z psychodietetyki niż o zawodzie psychodietetyka.
Specjaliści pracujący w tym nurcie (psychologowie, lekarze, dietetycy itp.) przede wszystkim współpracują ze sobą, aby udzielana przez nich pomoc była kompletna, a przez to bardziej skuteczna. Ponieważ zaś psychodietetyka, to obszar wiedzy, który łączy ze sobą różne dyscypliny, toteż ułatwia ona ową współpracę i pozwala na holistyczne postrzeganie problemów przez różnych praktyków.
Psycholog zajmujący się psychodietetyką pracuje z klientem nad psychologicznymi barierami stojącymi na drodze do prowadzenia zdrowego stylu życia, tj. w szczególności nad wypracowaniem zdrowych nawyków, motywacją, zmianą niesprzyjających przekonań i zachowań, wzmacnianiem poczucia własnej skuteczności i wiary w sukces oraz regulacją emocji, dzięki której możliwa jest odpowiednia kontrola odżywiania. Psychologowie tacy współpracując z innymi specjalistami, zajmują się osobami borykającymi się z problemami otyłości, chorobami żywieniowozależnymi czy zaburzeniami odżywiania.
Dietetyk posiadający wiedzę z psychodietetyki przede wszystkim doradza w kwestii odżywiania, ale także wykorzystuje wiedzę psychologiczną w swojej praktyce. Taki specjalista posiada rozwinięte umiejętności komunikacyjne, dostosowuje formułowane zalecenia do psychologicznych potrzeb pacjenta, kieruje przebiegiem współpracy w sposób uwzględniający dynamikę procesu zmiany zachowań zdrowotnych. Wykazuje się także wiedzą na temat trudności z regulacją odżywiania i znajomością specyfiki różnych zaburzeń odżywiania, która umożliwia mu współpracę ze specjalistami zajmującymi się takimi problemami – psychoterapeutami, psychologami, psychiatrami.
Psychodietetyką zajmują się także różni inni specjaliści doradzający w kwestii zdrowia i zajmujący się promowaniem zdrowych nawyków. Wzbogacają oni swój warsztat pracy dzięki posiadaniu bazowej wiedzy z dietetyki i psychologii jedzenia. Na przykład trenerzy sportowi, lekarze czy fizjoterapeuci dzięki znajomości psychodietetyki w swojej pracy nie zapominają o roli odżywiania i potrafią wspierać swoich pacjentów w zmianie diety.
W tak ważnej sferze życia, jaką jest odżywanie, warto bazować na sprawdzonych źródłach wiedzy, jakie stanowią profesjonalni dietetycy. Potem pozostaje jeszcze nauczyć się wdrażać tę wiedzę w praktykę, panować nad swoim odżywianiem, kształtować nowe nawyki, w czym pomocna jest wiedza psychologiczna.
W celu uzyskania profesjonalnej porady na temat odpowiedniego sposobu odżywiania, bez wątpienia warto odwiedzić dietetyka. Gwarantuje to otrzymanie zaleceń, które będą dopasowane do preferencji danej osoby, stylu życia i sytuacji zdrowotnej.
Aktualnym problemem wielu osób jest chaos informacyjny, jaki ma miejsce w dziedzinie dietetyki. Osoby, które próbują dowiedzieć się, jak jeść zdrowo, napotykają najczęściej na różne sprzeczne ze sobą informacje. Na przykład jedne głosy w mediach zachęcają, by jadać owsiankę na śniadanie, podczas gdy inne zalecają śniadania białkowo-tłuszczowe; jedni przypominają o piciu mleka, a inni mówią, że to trucizna, kolejni przekonują do unikania glutenu… W obliczu takiej mnogości informacji, aby poprawić sposób odżywiania, niezbędne okazuje się spotkanie z profesjonalnym dietetykiem, który pomoże oddzielić wiedzę naukową od pseudonaukowego bełkotu i sformułuje zalecenia najkorzystniejsze dla konkretnej osoby.
Dla wielu osób zmiany żywieniowe są jednak zbyt trudne do utrzymania, pojawiają się problemy z motywacją i wytrwałością, często zdarza się, że pacjenci po pierwszym niepowodzeniu rezygnują, nie rozumieją, jaka niekontrolowana siła rządzi ich zachowaniem.
W tej sytuacji przydatne okazuje się wsparcie psychologa zajmującego się psychologią odżywiania, który pomaga nie tylko zrozumieć, ale także wyeliminować bariery stojące na drodze do sukcesu.
Taki specjalista wspiera w wytrwałości, wzmacnia poczucie skuteczności, pomaga w wypracowaniu zdrowych nawyków i strategii minimalizujących ryzyko i dotkliwość porażek, dostarcza wsparcia emocjonalnego w trudnych chwilach.
Badania potwierdzają, że interdyscyplinarne oddziaływania przynoszą najlepsze efekty w zakresie zmiany diety. Na przykład w przypadku problemu otyłości wykazano, że bardziej satysfakcjonujące rezultaty w odchudzaniu osiągają pacjenci, którzy korzystają nie tylko z edukacji żywieniowej ale i oddziaływań psychologicznych (np. Ash i in., 2006)*. Sugeruje to, że z problemami niezdrowych nawyków żywieniowych najlepiej udać się do placówek świadczących kompleksowe poradnictwo psychodietetyczne.
W Instytucie Psychodietetyki popularne są konsultacje prowadzone wspólnie przez dwóch specjalistów, np. dietetyka i psychologa (tzw. konsultacje interdyscyplinarne), w ten sposób problem pacjenta zostaje przeanalizowany z perspektywy każdego specjalisty, a następnie wspólnie z pacjentem zostaje ustalony optymalny dla niego plan pomocy.
Dalsza współpraca opiera się zarówno o spotkania interdyscyplinarne (z więcej niż jednym specjalistą), jak i spotkania specjalistyczne, np. tylko z psychologiem, psychoterapeutą itp.
Spotkania z psychologiem zalecane są szczególnie osobom, które mają problemy z motywacją i kontrolą odżywiania, jedzącym pod wpływem emocji, permanentnie odchudzającym się lub podejrzewającym u siebie zaburzenia odżywiania.
Poświęć chwilę, aby odpowiedzieć na pytania.
