Instytut Psychodietetyki

Nic, co dotyczy psychodietetyki, nie jest nam obce.

DARMOWE MATERIAŁY

BLOG

SKLEP IP

KALENDARZ WYDARZEŃ

Program edukacyjny:

Młodzi, jak się macie? Subiektywne samopoczucie i zachowania zdrowotne młodzieży w świetle najnowszych badań HBSC

Słowa Kluczowe:

Autorzy:

dr Anna Januszewicz

Media nagłaśniają problem epidemii otyłości wśród nieletnich, rodzice narzekają, że dzieci jedzą za dużo słodyczy, dietetycy apelują, żeby częściej jadły warzywa, wuefiści krzyczą, że młodzi tylko siedzą z telefonem i brakuje im kondycji… A jak w świetle aktualnych statystyk wyglądają te zachowania wśród młodych Polaków? Czy faktycznie jest tak kiepsko? Zachęcam do zapoznania się z wynikami badań HBSC.

Projekt badawczy HBSC

HBSC (Health Behaviour in School-aged Children) to międzynarodowe badania nad zachowaniami zdrowotnymi młodzieży szkolnej, w Polsce w dużej mierze realizowane przez IMID (Instytut Matki i Dziecka). W 2018 roku w badaniu wzięło 5225 uczniów w wieku 11-15 lat z pięciu województw w Polsce.

Wybrane wnioski z badań HBSC

Oto wybrane wnioski z obszernego (ponad 180 stron!) raportu badawczego, które zwróciły moją uwagę:

Codzienne samopoczucie młodych nie jest najlepsze, ale ogólnie są oni raczej zadowoleni z życia.

Na pytanie o codzienne dolegliwości, takie jak bóle głowy, brzucha, pleców, rozdrażnienie, trudności w zasypianiu, przygnębienie itp. aż 41,4% ankietowanych nastolatków zgłaszało powtarzające się dwie lub więcej dolegliwości ☹ (Mazur, 2018).
Zaobserwowano zmniejszenie częstości występowania dolegliwości somatycznych od 2014 roku😊, kiedy prowadzono poprzednie badania HBSC, ale jednocześnie towarzyszy temu częstsze występowanie dolegliwości o podłożu psychicznym ☹.
Ogólne zadowolenie z życia na skali od 0-10 nastolatki oceniają na około 7,5 (podobnie było w 2014 roku).

Epidemia otyłości i niezadowolenia z ciała trwa.

W 2018 roku nadmierna masa ciała (nadwaga +otyłość) oceniana według kryteriów WHO występuje u około 21% (w tym otyłość u około 5%) ☹, natomiast według kryteriów IOTF statystyki te są nieco bardziej optymistyczne 😊: nadwaga +otyłość występuje u około 17%, a u 2% otyłość (Oblacińska, 2018).
Niemniej jednak przyjmując kryteria IOTF (International Obesity Task Force) mamy od 2014 roku wzrost nadmiernej masy ciała o 2% ☹.

Młodzi są niezadowoleni ze swojej masy ciała.

W ogólnej grupie badanej młodzieży z prawidłową masą ciała, ponad jedna trzecia (36%) oceniła swoją masę ciała jako zbyt dużą, a jako zbyt małą – co siódmy nastolatek (13,7%) ☹.
Wśród ogółu badanych nastolatków 64,6% nie miało nadwagi, tymczasem częstość odchudzania w tej grupie była podobna, jak w całej badanej populacji – odchudzał się też prawie co piąty (19,2%) badany, a co czwarty (23,7%) dostrzegał taką potrzebę ☹ (Woynarowska, 2018).
Częstość odchudzania w grupie bez nadwagi była dwukrotnie większa u dziewcząt (26,2%) niż u chłopców (11,3%) i różnice zależne od płci zwiększały się z wiekiem.

Polskie rodziny rzadko jadają razem posiłki.

Tylko jedna czwarta ankietowanych uczniów (26,3%) codziennie spożywa z rodzicami co najmniej jeden posiłek ☹ (Bójko, 2018).

Nastolatki za rzadko jedzą owoce i warzywa, a za często słodycze.

Zaledwie niewiele ponad 1/3 nastolatków spożywała owoce (38,2%) i warzywa (34,2%) na zalecanym poziomie (Kleczewska i Dzielska, 2018) ☹.
Codzienne spożywanie owoców i warzyw częściej dotyczyło dziewczyn niż chłopców.
W porównaniu z wynikami badań HBSC 2014, w roku 2018 obserwuje się wzrost odsetka codziennego spożywania warzyw (o 4,9%) i owoców (o 4,4%) 😊.
Prawie 2/3 nastolatków spożywało słodycze częściej niż raz w tygodniu (69,9%), a niemal połowa z tą samą częstotliwością piła dosładzane napoje (44,9%) ☹.
W porównaniu z wynikami badań HBSC 2014, w roku 2018 obserwuje się spadek odsetka częstego (częściej niż 1 raz w tygodniu) jedzenia słodyczy (o 2,6%) i picia słodzonych napojów (o 11,9%) wśród młodzieży 11-15-letniej 😊.

Kiepsko z aktywnością fizyczną.

Zalecenia co do aktywności fizycznej (MVPA) spełnia jedynie 17,2% młodzieży.
Chłopcy częściej są aktywni fizycznie na zalecanym poziomie niż dziewczyny (Kleczewska i Dzielska, 2018) ☹.
W porównaniu do 2014 roku odsetek nastolatków ćwiczących co najmniej 4 razy w tygodniu zmniejszył się z 40,5% do 33,1%. ☹.

Więcej o badaniach HBSC

W raporcie z badań HBSC znajdziecie wiele innych danych na temat funkcjonowania nastolatków w kontekście życia rodzinnego, szkolnego i różnych zachowań istotnych dla zdrowia. Badania HBSC realizowane są od 1982 r. cyklicznie co cztery lata we wzrastającej liczbie krajów. Obecnie członkami sieci badawczej jest 49 krajów lub regionów (www.hbs.org) z Europy oraz Ameryki Północnej . Polska jest członkiem sieci HBSC od 1989 r., co pozwoliło na przeprowadzenie tych badań już osiem razy. Gorąco polecam sięgać do raportu!

Więcej

Przypisy:

Bibliografia:

Bojko. M. (2018).Wspólne posiłki z rodziną. W: J. Mazur i A. Małkowska-Szkutnik (red.). Zdrowie uczniów w 2018 roku na tle nowego modelu badań HBSC (s. 116-119). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Matki i Dziecka.

Mazur. J. (2018). Subiektywna ocena zdrowia. W: J. Mazur i A. Małkowska-Szkutnik (red.). Zdrowie uczniów w 2018 roku na tle nowego modelu badań HBSC (s. 59-69). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Matki i Dziecka.

Kleszczewska, D., Dzielska. A. (2018). Aktywność fizyczna młodzieży. W: J. Mazur i A. Małkowska-Szkutnik (red.). Zdrowie uczniów w 2018 roku na tle nowego modelu badań HBSC (s. 87-92). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Matki i Dziecka.

Kleszczewska, D., Dzielska. A. (2018). Spożywanie wybranych produktów przez młodzież. W: J. Mazur i A. Małkowska-Szkutnik (red.). Zdrowie uczniów w 2018 roku na tle nowego modelu badań HBSC (s. 103-110). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Matki i Dziecka.

Oblacińska. A. (2018). Rozwój fizyczny i samoocena masy ciała. W: J. Mazur i A. Małkowska-Szkutnik (red.). Zdrowie uczniów w 2018 roku na tle nowego modelu badań HBSC (s. 70-81). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Matki i Dziecka.

Woynarowska. B. (2018). Zachowania ukierunkowane na zmniejszanie masy ciała. W: J. Mazur i A. Małkowska-Szkutnik (red.). Zdrowie uczniów w 2018 roku na tle nowego modelu badań HBSC (s. 120-124). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Matki i Dziecka.

Autorzy:

dr Anna Januszewicz

psycholog zdrowia, zajmuje się problemami kontroli odżywiania.

Psycholog, specjalista psychodietetyki, naukowiec i wykładowca. Zajmuje się głównie problemami nadmiernej masy ciała, zaburzeniami odżywiania, trudnościami z utrzymaniem diety. Koordynator zespołu specjalistów w Instytucie Psychodietetyki. Posiada bogate doświadczenie w edukacji z zakresu psychodietetyki i psychologii zdrowia.