Katarzyna Krupińska
Doradca żywieniowy, specjalista psychodietetyki, zielarz fitoterapeuta
Przypisy:
Do jej objawów należą: szybkie tycie, problemy z chudnięciem (mimo diety redukcyjnej), wiotkie mięśnie, specyficzna sylwetka (biust u mężczyzn), duże noworodki, hirsutyzm, zmiany na skórze (rogowacenie ciemne), wysoki poziom trójglicerydów, AspAT, ALAT, wysokie ciśnienie krwi oraz poziom testosteronu u kobiet i niski poziom testosteronu u mężczyzn. Chorzy obserwują spadek energii po posiłku, wzmożony apetyt na słodycze, senność, ciągłe zmęczenie, obniżenie nastroju, problemy z pamięcią i koncentracją oraz tak zwaną ”mgłę umysłową”.
Insulinooporność jest pierwszym etapem rozwoju cukrzycy (Gawlik A, 2009). Walka z nią nie należy do łatwych. Najlepiej prowadzić jej leczenie metodami niefarmakologicznymi. Zmiana stylu życia, regularne stosowanie diety, wprowadzenie aktywności fizycznej jest najbardziej efektywnym środkiem profilaktycznym u chorych ze stanem przedcukrzycowym. Farmakologiczne terapie przeciwcukrzycowe są skuteczne w obniżaniu poziomu glukozy we krwi, nie są jednak pozbawione skutków ubocznych (szczególnie stosowane długotrwale). W związki z powyższym, zasadne jest szukanie naturalnych metod wspomagania terapii insulinooporności w postaci żywności leczniczej i alternatyw roślinnych. Od wieków wiele roślin uważano za podstawowe źródło silnych leków przeciwcukrzycowych (Yin J, 2008).
Kozieradka, Trigonella foenum – graecum w smaku gorzkawa, po zmieleniu lub zagotowaniu ma intensywny orzechowy zapach. Wykorzystywana jako przyprawa głównie w kuchni indyjskiej i bliskowschodniej. Jest świetnym dodatkiem do ryżu, któremu nada żółty kolor a doprawiony nią bulion będzie złocisty i aromatyczny. Zawiera saponiny, glikozydy oraz inne związki aktywne. Na podstawie przeprowadzonych badań, stwierdzono, że kozieradka działa korzystnie na trzustkę a także na inne tkanki, poprawia wchłanianie glukozy i węglowodanów oraz zmniejsza insulinooporność. Spożycie Trigonella foenum – graecum nie dla wszystkich będzie bezpieczne. Może wywołać reakcję alergiczną u osób uczulonych na orzeszki ziemne lub rośliny z rodziny bobowatych, ponieważ należą one do rodziny Leguminosae. Osoby przyjmujące leki przeciwpłytkowe, przeciwzapalne lub zioła o działaniu ograniczającym krzepliwość krwi a także kobiety w ciąży nie powinny stosować kozieradki (Shane-McWhorter L, 2010).
Momordica charantia, należy do rodziny dyniowatych. Potocznie nazywana gorzkim melonem, znana też jako przepękla ogórkowata, balsamka ogórkowata, jabłko balsamiczne, gruszka balsamiczna z wyglądu przypomina ogórka i jest uważana za jedno z najbardziej gorzkich warzyw. Ze względu na obecność wielu związków bioaktywnych stosuje się ją do leczenia różnych schorzeń, głównie cukrzycy. Powszechnie wykazano, że wyciągi z M. charantia przyczyniają się do obniżenia glikemii u pacjentów z cukrzycą typu 2. Dostępna jest literatura na temat gorzkiego melona jako leku przeciwcukrzycowego, jednak jego prawdziwy wpływ na zdrowie ludzi nie został dokładnie wykazany. Potrzebne są dalsze systematyczne badania kliniczne w celu ustalenia jego skuteczności i bezpieczeństwa u pacjentów (Bortolotti M, 2019).
Ajurweda – najstarszy system medyczny ludzkości, promuje leczenie stanu przedcukrzycowego poprzez regulację metabolizmu węglowodanów za pomocą kilku ziół leczniczych. Jednym z nich jest gurmar indyjski (inaczej tojowiec leśny) Gymnema sylvestre. Był on używany jako środek hipoglikemizujący a wyniki brzmią zachęcająco. Uzupełnienie diety w tojowiec zmniejszało polifagię, zmęczenie, poziom glukozy we krwi (na czczo i po posiłku) oraz hemoglobinę glikowaną. Zauważono także korzystną zmianę profilu lipidowego, a także innych testów kliniczno – biochemicznych (Kumar SN, 2010). Kilka składników wyekstrahowanych z Gymnema sylvestre zapobiega gromadzeniu się trójglicerydów w mięśniach, a także w wątrobie oraz zmniejsza gromadzenie się kwasów tłuszczowych w krążeniu (Pothuraju R, 2014). Autorzy badań sugerują, że ”gurmar może pomóc w leczeniu otyłości, ponieważ zawarty w nim kwas gymnemowy wiąże się do kubków smakowych w miejscach wiązania cukrów i może zapobiegać łaknieniu słodkich produktów” (Shane-McWhorter L, 2010). Warto pamiętać, że jeżeli podejmiemy decyzję o stosowaniu gurmaru, należy wybrać wyciągi standaryzowane.
W związku z rosnącym problem występowania cukrzycy na świecie, istotne jest zapobieganie rozwojowi insulinooporności, a także modyfikacja lub eliminacja czynników ryzyka, które do niej prowadzą. Surowcami roślinnymi możemy wspierać obniżanie glikemii, redukcję podwyższonego poziomu cholesterolu i odchudzenie pacjenta z nadwagą lub otyłością. Mieszanka ziołowa, która sprawdzi się w tej sytuacji składa się z kozłka lekarskiego, mięty pieprzowej, lnu zwyczajnego, krwawnika pospolitego, rdestu ptasiego, skrzypu polnego, melisy lekarskiej, dziurawca zwyczajnego, mniszka lekarskiego oraz perzu właściwego. Stosowanie powyższej mieszanki wymaga konsultacji ze specjalistą. Profil jej działania obejmuje wspomaganie pracy wątroby i nerek, regulację układu trawiennego, przyspieszanie przemiany materii, obniżanie poziomu cholesterolu i kwasu moczowego oraz obniżanie poziomu cukru we krwi. Może ona także korzystnie wspierać walkę z nadwagą czy otyłością (Samosiej M, 2019).
We wsparciu terapii insulinooporności pomocna okazuje się kawa. Długotrwałe spożycie nasion Coffea arabica L. (Rubiaceae), wiąże się ze znacznie niższym ryzykiem cukrzycy typu 2. Efekt ten jest związany z zawartością minerałów oraz przeciwutleniaczy (Ríos JL, 2015). Dobre wiadomości dla miłośników kakao, Theobroma cacao L. (Sterculiaceae). W badaniu klinicznym Grassi i wsp. badali wpływ flawanoli z czekolady na między innymi wrażliwość na insulinę i funkcję komórek beta . Posłużyli się oni dwiema grupami pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, losowo przydzielonymi do grupy otrzymującej gorzką czekoladę bogatą we flawanol lub białą czekoladę bez flawanolu (100 g / dzień przez 15 dni). Wyniki pokazały, że pierwsza grupa, zmniejszyła insulinooporność i zwiększyła wrażliwość na insulinę oraz funkcję komórek beta . Kolejne badania wykazały, że czekolada lub kakao indukowały znaczące obniżenie poziomu insuliny w surowicy, bez negatywnych skutków, co sugeruje poprawę insulinooporności (Salehi B, 2019).
„Yerba mate” lub „té del Paraguay”, początkowo była używana do przygotowywania napojów psychostymulujących, później została włączona do fitoterapii. Oprócz wpływu na układ nerwowy, opisano jej działanie hipolipidemiczne związane z redukcją masy ciała i przeciwcukrzycowe, głównie ze względu na jej właściwości przeciwutleniające. U osób ze stanem przedcukrzycowym, spożycie herbaty mate nie sprzyjało zmniejszeniu stężenia glukozy w osoczu na czczo, ale znacząco obniżyło stężenie HbA1c po 40 dniach leczenia (Salehi B, 2019).
W związku z rosnącym problem występowania cukrzycy na świecie, niezwykle ważne jest jej zapobieganie, szczególnie na etapie insulinooporności. Modyfikacja stylu życia polegająca na utrzymaniu prawidłowej masy ciała i odpowiedniej aktywności ruchowej jest najbardziej skuteczna w profilaktyce cukrzycy typu 2, ale możemy ją wspomóc stosując terapię naturalną z wykorzystaniem roślin. Pamiętajmy, że należy zachować ostrożność w przypadku stosowania ziół razem z innymi środkami zmniejszającymi stężenie glukozy we krwi ze względu na możliwe efekty addycyjne.
Przypisy:
Bibliografia:
