Każde z nich występuje w różnym okresie i obejmuje zadania, które się z nimi łączą. Osiągnięcie jednego stadium, nie musi prowadzić od razu do kolejnego i możemy „utknąć w miejscu”. Jednak kluczem do sukcesu jest zrozumienie, w którym momencie rozwiązywania swojego problemu jesteś.
Jest to etap na którym jeszcze nie zauważasz problemu. Jedyne co widzisz to to, że wszyscy się Ciebie czepiają. Współmałżonek, dzieci, rodzice, przyjaciele, pracodawca… Myślisz, że to oni mają problem i trzeba zmienić ich? Zastanów się na chwilę, czy czasem te wszystkie osoby nie zwracają uwagi na jakieś Twoje konkretne zachowanie lub ten sam obszar zachowań. Zanim zachcesz zmieniać wszystkich ludzi wokół Ciebie, tak, by przestali Cię krytykować, spójrz czy nie dotyka Cię jakiś realny problem. W tym stadium za swoje problemy obarczasz rodzinę, społeczeństwo, geny, czyli wszystko to, co poza Twoją kontrolą. A może naprawdę za dużo pracujesz, zbyt często pijesz alkohol lub skracasz swoje życie przez palenie papierosów…?
Na tym etapie jesteś świadomy problemu i zaczynasz poważnie myśleć o jego rozwiązaniu. Podejmujesz wysiłek jego zrozumienia, odnalezienia przyczyn, szukasz możliwych rozwiązań i nawet planujesz ich realizację… jednak Twoje plany są długoterminowe. Głównym problemem tego etapu zmiany jest to, że nie jesteś na nią gotowy, pomimo tego, że zauważasz problem i umiesz zaplanować jego rozwiązanie. Jak sobie z tym poradzić? Przestań myśleć, a zacznij działać. Spróbuj koncentrować się na rozwiązaniu, a nie na problemie i zacznij myśleć o przyszłości.
W stadium przygotowania jesteś już zaangażowany w działanie, jednak dalej możesz czuć wątpliwości. Jest to moment przekonywania samego siebie, że podjęcie działania jest dla Ciebie dobre. Masz już sporą wiedzę na temat swojego problemu, co pomaga Ci wprowadzić małe poprawki w jego realizację. Stadium przygotowania jest bardzo istotne, gdyż zwiększa Twoje szanse na sukces.
W tym stadium najważniejsze jest to, byś wzmacniał swoje osiągnięcia i podejmował ciągłe wysiłki by zapobiegać nawrotom niekorzystnych zachowań. Bez silnego zaangażowania w fazę podtrzymania, z pewnością nastąpią „wpadki” i cofnięcie do fazy prekontemplacji lub kontemplacji. Bądź świadomy możliwości nawrotu i unikaj okazji, które mogą stać się dla Ciebie pokusą. Faza podtrzymania może trwać parę miesięcy, albo całe życie. To od Twojego zaangażowania w utrzymanie zdrowych zachowań, zależy to, ile będzie trwała.
Rozwiązanie problemu jest ostatecznym celem zmiany zachowania. W tym stadium dawne zachowania nie powinny być dla Ciebie pokusą. Niektóre problematyczne nawyki mogą towarzyszyć Ci jednak przez całe życie, jednak możesz potrzebować włożenia mniejszego wysiłku w podtrzymanie zdrowego zachowania. Istotne jest zrozumienie które problemy mogą zostać ostatecznie rozwiązane, a jakie będą wymagały podtrzymania przez całe życie.
Wyżej wymienione stadia zmiany wskazują na liniowy i prosty przebieg zmiany zachowania. Pamiętaj jednak, że w rzeczywistości obserwuje się spiralny proces zmiany. Miej świadomość, że przeciętna osoba przechodzi ten cykl wielokrotne, czyli podejmuje kilka prób zmiany zachowania zanim osiągnie cel. Nawroty nie są łatwe i mogą powodować w Tobie nieprzyjemne uczucia. Pamiętaj jednak, że mogą się one zdarzyć i wcale nie oznaczają, że „wszystko zawaliłeś”. Najlepszym co możesz zrobić po nawrocie, jest powrót do wdrażania zdrowych zachowań.
Przypisy:
Bibliografia:
Prochaska, J. O., Norcross, J. C. i DiClemente, C. O. (2008). Zmiana na dobre.Rewolucyjny programzmiany, który pomoże Ci przezwyciężyć złe nawyki. Warszawa: Instytut Amity
